Άρθρο ΠΑΡΟΝ ΚΥΡΙΑΚΗΣ δημοσιεύθηκε 15/6/2025

H Κοινωνική και προσιτή κατοικία στο επίκεντρο του Συνεδρίου της Διεθνούς Ενώσεως Ιδιοκτητών αλλά ανύπαρκτη στην Ελλάδα

Του Μάνου Κρανίδη*

*Πολιτικός Μηχανικός ΕΜΠ, MSc

CEO, ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ-ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΚΙΝΗΤΩΝ «KRAMA PROPERTY”

Μέλος Γραμματέας Ενημέρωσης Διοικητικού Συμβουλίου ΠΟΜΙΔΑ, Πρόεδρος Ένωσης Ιδιοκτητών Ακινήτων Βορειοανατολικών Προαστίων Αττικής, Δημοτικός Σύμβουλος Χαλανδρίου

Την προηγούμενη εβδομάδα είχα την μεγάλη χαρά και τιμή να συμμετέχω στις εργασίες του Συνεδρίου της Διεθνούς Ενώσεως Ιδιοκτητών στο Ελνσίκι, ως μέλος της αντιπροσωπείας της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ιδιοκτητών Ακινήτων (ΠΟΜΙΔΑ). Οοι εργασίες ήταν εξαίρετες με ανταλλαγή απόψεων, παρουσίαση δεδομένων για την κατάσταση της στέγης σε ευρωπαϊκό επίπεδο και της ειδικής περίπτωσης της Φιλανδίας. Μια χώρα εξαιρετικά οργανωμένη σε όλα τα επίπεδα και με συγκεκριμένες πολιτικές ελεύθερης αγοράς αλλά και η σταθερή δημόσια παρέμβαση όπως η κοινωνική στέγη. Μάλιστα το θέμα της στέγης είναι έντονο και σημαντικό σε ευρωπαϊκό επίπεδο όπου η ζήτηση για μίσθωση στέγης υπερβαίνει την διαθέσιμη προσφορά ειδικά σε αστικά και τουριστικά κέντρα. Επίσης το ζήτημα των κενών ακινήτων είναι πρωτεύον όπου εκτιμώνται σε άνω των 40 εκ σε ευρωπαϊκό επίπεδο! Οι λύσεις που εξετάζονται και προτείνονται στις μεγάλες χώρες της Ευρώπης είναι πολυεπίπεδες και εξειδικεύονται ανά χώρα βάσει των ειδικών συνθηκών τους. Η ανάπτυξη κοινωνική και προσιτής κατοικίας είναι πλέον το βασικό εργαλείο δημόσιας παρέμβασης πέρα από λοιπές δράσεις φορολογικών κινήτρων, επιδοτήσεων για ενεργειακή αναβάθμιση και ανακαίνιση και αξιοποίηση κενών ακινήτων. Στην Ευρώπη πολλές ανεπτυγμένες χώρες έχουν αναπτύξει διαχρονικα σημαντικά προγράμαμτα κοινωνικής κατοικίας που σήμερα είναι ένα κρίσιμο εργαλείο για την αντιμετώπιση της στεγαστικής πίεσης.

Στην Ελλάδα στο θέμα της κοινωνικής κατοικίας και της αξιοποίησης των δημοσίων ακινήτων είμαστε στο μηδέν με ελάχιστες κατοικίες διαθέσιμες σήμερα που υπάρχει η μεγάλη ανάγκη. Δηλαδή την εξασφάλιση της πρόσβασης σε όλους σε κατάλληλη, οικονομικά προσιτή και αξιοπρεπή κατοικία με συνολικό κόστος στέγης σε ένα ανεκτό λογικό βιώσιμο ποσοστό του μηνιαίου εισοδήματος κάθε νοικοκυριού, και ειδικά αυτών με μικρομεσαία εισοδήματα. Την ίδια στιγμή η ακίνητη περιουσία του δημοσίου, σε όλες τις μορφές και επίπεδο, είναι ένα «κρυμμένος θησαυρός» χιλιάδων ακινήτων που απαιτεί τη δημιουργία επιτέλους ενός αποτελεσματικού έντιμου μηχανισμού μαζικής αξιοποίησης με προμετωπίδα την προσιτή κοινωνική κατοικία, που σήμερα στην Ελλάδα είναι ανύπαρκτη. Άρα ας φανταστεί κάποιος τις δυνατότητες αξιοποίησης των χιλιάδων ακινήτων όλων των δημοσίων φορέων που κάθονται κενά για έτη, για την στήριξη και της κοινωνικής στέγης. Πρέπει να προετοιμαστούν άμεσα και να υλοποιηθούν προγράμματα παρόμοιας λογικής και κυρίως προσφοράς ακινήτων προς μίσθωση με ελάχιστο ενοίκιο ή αγορά με επιδότηση δανείων. Για παράδειγμα λείπει ένα συνεκτικό στεγαστικό πρόγραμμα για τη στήριξη της κύριας κατοικίας ευάλωτων ομάδων οικογενειών, όπως οι πολύτεκνων, τρίτεκνων, νέων ζευγαριών, συνταξιούχων  και της στήριξης της φοιτητικής στέγης σε συνεργασία με τα δημόσια τριτοβάθμια ιδρύματα.

Ας δούμε, συνοπτικά, 2 κύριους τομείς που άμεσα πρέπει να εστιάσει μια ολοκληρωμένη πολιτική στέγης και αξιοποίησης κενών δημοσίων ακινήτων της πολιτείας και της νέας κυβέρνησης.

Α. Η Κοινωνική αντιπαροχή. Ένας νέος θεσμός που πρέπει να οργανωθεί ταχύτατα, σωστά και αποτελεσματικά αφού ένα μεγάλο ποσοστό των δημοσίων ακινήτων είναι αναξιοποίητη γη. Είναι μια νέα διαδικασία που απαιτεί πολύ χρόνο και επίβλεψη τους αφού προβλέπει διαγωνισμούς σε δημόσια οικόπεδα που ο ανάδοχος θα δώσει προσφορά για ποσοστό αντιπαροχής στο Δημόσιο με αξιοποίηση των διαμερισμάτων του Δημοσίου, ως ιδιοκτήτης προς κοινωνική κατοικία. Όμως πρέπει να γίνουν ορθά και αποτελεσματικά οι διαγωνισμοί, οι συμβάσεις και η ποιοτική υλοποίηση των έργων, 3 στοιχεία που το Ελληνικό Δημόσιο έχει κάκιστες επιδόσεις. Άρα απαιτείται οργάνωση και αποτελεσματικότητα, στοιχεία που αναζητούνται άρα πάμε σε καθυστερήσεις ετών για παράδοση των κατοικιών. Επίσης πρέπει να εξεταστεί και η παράλληλη υλοποίηση ενός προγράμματος δημοσίων επενδύσεων κατασκευής κατοικιών χωρίς αντιπαροχή ύψους 1 δις ώστε να επιταχυνθεί η υλοποίηση 5000 πρώτων κατοικιών λόγω μεγάλης πίεσης του στεγαστικού ζητήματος, να θυμίσουμε ό,τι 1 δις είναι οι πόροι του προγράμματος ΣΤΕΓΗΣ που δόθηκε στα τραπεζικά ιδρύματα για χαμηλότοκα δάνεια που όμως ενίσχυσε την ζήτηση και τεις τιμές κατοικιών!

Β. Η αξιοποίηση του μεγάλου ποικίλλου χαρτοφυλάκιού δεκάδων χιλιάδων ακινήτων της Εταιρείας Ακινήτων Δημοσίου (ΕΤΑΔ) και δημοσίου ευρύτερου που εκτιμώνται άνω των 50.000. Η απαξίωση τους επί έτη αποτελεί ένα διαχρονικό σκάνδαλο. Το ίδιο συμβαίνει τα 6 έτη διακυβέρνησης της ΝΔ. Η πολιτεία και η κυβέρνηση οφείλει να λειτουργήσει άμεσα και αποτελεσματικά δημιουργώντας ένα εθνικό ρεαλιστικό πρόγραμμα άμεσης ωρίμανσης και άμεσης αξιοποίησης τους για την κάλυψη μαζικών στεγαστικών, αναπτυξιακών αναγκών και κοινωνικής  κατοικίας. Ο ρόλος της ΕΤΑΔ  είναι ισάξια κοινωνικός και αναπτυξιακός, δηλαδή οι δυνάμεις της πρέπει να στοχεύσουν στη μαζική αξιοποίηση με κοινωνική απόδοση και υπεραξία για το δημόσιο. Για παράδειγμα σκοπός πρέπει να είναι η κάλυψη κοινωνικών αναγκών όπως η οικονομική στέγαση και όχι απλά οι υπερβολικές οικονομικές αποδόσεις ή η αξιοποίηση 10 μεγάλων ακινήτων. Σήμερα δεν υπάρχει πολυτέλεια για ΚΕΝΑ ΑΚΙΝΗΤΑ, ειδικά  ιδιοκτησίας δημοσίου, που δηλαδή ανήκουν στην ουσία σε όλους τους πολίτες. Επιτέλους απαιτείται ένα πρόγραμμα δημοσίου έργου ανακαίνισης και ανακατασκευής υφιστάμενων δημοσίων ακινήτων για δημιουργία και προσφοράς κοινωνικής κατοικίας ευάλωτων ομάδων. Με τα πλεονάσματα υπάρχουν οι πόροι απλά είναι άλλες οι προτεραιότητες της κυβέρνησης και της πολιτείας.

Αναμφίβολα, η βιώσιμη στέγη κύριας κατοικίας είναι θεμελιώδους σημασίας για την ολοκληρωμένη ευτυχία στη ζωή, και βάση μιας όμορφης καθημερινότητας. Είναι κοινωνικό ζήτημα και οι λύσεις υπάρχουν, δεν είναι εύκολες, αλλά απαιτούν καινοτόμα και πρακτική σκέψη, ισχυρά κίνητρα και ολοκληρωμένη προσέγγιση ελεύθερης αγοράς και δημοσίων παρεμβάσεων. Το Δημόσιο πρέπει επιτέλους να ξυπνήσει και να αποτελέσει το παράδειγμα προς μίμηση και να αξιοποιήσει την μεγάλη κενή ακίνητη περιουσία του για κοινωνική κατοικία ευάλωτων ομάδων. Η αδράνεια και αδιαφορία επιτέλους πρέπει να τελειώσει οριστικά. Είναι βασική ευθύνη της πολιτείας και κάθε κυβέρνηση να αξιοποιεί την δημόσια περιουσία και ειδικά για τη στήριξη της κοινωνικής στέγης των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων, που σήμερα είναι σε αδυναμία εξασφάλισης βιώσιμης κύριας κατοικίας. Το διαρκές» σκάνδαλο» οφείλει να σταματήσει. Είναι αναγκαίο και εφικτό. Κανένα δημόσιο ακίνητο κενό, πρέπει να είναι η νέα φιλοσοφία για την κυβέρνηση και την πολιτεία , ΟΤΑ , φορείς κλπ. Κάθε χαμένη ημέρα αξιοποίησης πρέπει να αποτελεί σοβαρό λόγο αυπνίας για τους κυβερνώντες και για όλους μας ως κατ’ ουσία συνιδιοκτήτες μια μεγάλης σε αριθμό δημόσιας ακίνητης περιουσία που σήμερα κάθεται απαξιωμένη. Είναι ένα μεγάλο στοίχημα της πολιτείας και κάθε διακυβέρνησης και η Διεθνής πρακτική το αναδεικνύει με πολλά θετικά παραδείγματα κοινωνικής κατοικίας σε ευρωπαϊκές χώρες!