ΣΟΣ. Καθαρισμοί Οικοπέδων: Μια σημαντική διαδικασία, ξανά με λάθος υλοποίησή με αρνητικές επιπτώσεις, απαιτείται απλή λογική, παράταση και άμεσες αλλαγές!
Του Μάνου Κρανίδη*
*Πολιτικός Μηχανικός ΕΜΠ, MSc, CEO ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ-ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ, ΕΡΓΩΝ, ΑΚΙΝΗΤΩΝ KRAMA PROPERTY
Η διαδικτυακή εφαρμογή του Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, www.akatharista.gov.gr, άνοιξε στις 1η Απριλίου 2025. Οι ιδιοκτήτες αστικών οικοπέδων σε όλη τη χώρα υποχρεούνται να υλοποιήσουν και να δηλώσουν ότι έχουν καθαρίσει τα οικόπεδά τους εντός του Απριλίου 2025. Ας δούμε συνοπτικά τις βασικές προδιαγραφές αυτής της διαδικασίας και τις άμεσες συνέπειες από την επανειλημμένα λανθασμένη εφαρμογή τους και για το 2025.
Ας δούμε πρώτα τους ισχύοντες κανόνες της διαδικασίας βάσει διατάξεων του νόμου.
- Υπόχρεοι δήλωσης στο Ηλεκτρονικό Μητρώο είναι οι ιδιοκτήτες, επικαρπωτές, μισθωτές ή υπομισθωτές οικοπέδων και ακαλύπτων χώρων στις εξής περιπτώσεις:
– Σε περιοχές που περιλαμβάνονται σε εγκεκριμένα ρυμοτομικά σχέδια.
– Σε περιοχές εντός ορίων οικισμών χωρίς εγκεκριμένο ρυμοτομικό σχέδιο.
– Σε εκτάσεις που βρίσκονται εντός ακτίνας εκατό (100) μέτρων από τα όρια σχεδίων και οικισμών.
– Σε εκτός σχεδίου γηπέδων με κτίσμα, εφόσον οι εκτάσεις αυτές δεν υπάγονται στις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας.
Οι υπόχρεοι πρέπει να διασφαλίσουν τον καθαρισμό των παραπάνω εκτάσεων από την 1η έως την 30η Απριλίου κάθε έτους και να διατηρούν αυτή την κατάσταση καθ’ όλη τη διάρκεια της αντιπυρικής περιόδου (1 Μαΐου – 31 Οκτωβρίου), προκειμένου να αποτραπεί ο κίνδυνος πρόκλησης πυρκαγιάς ή ταχείας επέκτασής της.
Σημειώνεται ότι εξαιρούνται οι διαμορφωμένοι και συντηρημένοι κήποι, καθώς και οι φυτεμένες επιφάνειες ακάλυπτων χώρων κτιρίων και πολυκατοικιών στις παραπάνω περιοχές και εκτάσεις.
- Προθεσμία υποβολής δήλωσης στο Ηλεκτρονικό Μητρώο: H υπεύθυνη δήλωση στο Ηλεκτρονικό Μητρώο – πλατφόρμα «Ακαθάριστα Οικόπεδα» (akatharista.apps.gov.gr), πρέπει να υποβληθεί μέχρι τις 30 Απριλίου κάθε έτους. Η ημερομηνία αυτή μπορεί να παρατείνεται με απόφαση του Υπουργού Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας.
- Τεκμήριο συναίνεσης για καθαρισμό: Εάν παρέλθει η προθεσμία δήλωσης καθαρισμού στο Ηλεκτρονικό Μητρώο χωρίς καμία ενέργεια, θεωρείται ότι ο υπόχρεος συναινεί στον καθαρισμό της ιδιοκτησίας του από τον οικείο δήμο. Σε κάθε περίπτωση καθαρισμού που πραγματοποιείται από τον δήμο λόγω μη συμμόρφωσης του ιδιοκτήτη με την υποχρέωση καθαρισμού, το κόστος καθαρισμού του χώρου και απομάκρυνσης των υλικών επιβαρύνει εξ ολοκλήρου τους υπόχρεους, σύμφωνα με τον οικείο δήμο.
4.Έλεγχοι. Πραγματοποιούνται γενικά, και για τους υπόχρεους που έχουν υποβάλει θετική δήλωση στο Μητρώο. Για την αποτελεσματική διεξαγωγή τους, έχει δημιουργηθεί ηλεκτρονική φόρμα καταγγελιών, στην οποία μπορεί να υποβάλει αίτημα κάθε ενδιαφερόμενος κατά των ιδιοκτητών ακαθάριστων οικοπέδων. Οι έλεγχοι διεξάγονται από το Πυροσβεστικό Σώμα και τον οικείο δήμο, είτε από κοινού είτε ξεχωριστά, καθ’ όλη τη διάρκεια της αντιπυρικής περιόδου (1 Μαΐου – 31 Οκτωβρίου).
5.Κυρώσεις: Η μη υποβολή της υπεύθυνης δήλωσης στο Ηλεκτρονικό Μητρώο επιφέρει πρόστιμο χιλίων ευρώ (1.000 €). Αντίθετα, η υποβολή ψευδούς υπεύθυνης δήλωσης σχετικά με την υποχρέωση καθαρισμού και συντήρησης του Μητρώου μπορεί να οδηγήσει σε, αδιανόητη, ποινή φυλάκισης τουλάχιστον δύο (2) ετών!!! καθώς και σε χρηματική ποινή που φτάνει τα 50 χιλιάδες ευρώ.
Η συγκεκριμένη υπερβολικά σφικτή διαδικασία με μη ρεαλιστικό χρονοδιάγραμμα και προθεσμία δημιουργεί σημαντικές επιπτώσεις. Ας τις δούμε επιγραμματικά:
Πρώτή λανθασμένη ενέργεια είναι ότι η προθεσμία για τον καθαρισμό και την υποβολή δηλώσεων μέχρι τις 30 Απριλίου 2025 είναι, στην πράξη, μη ρεαλιστική. Αυτό οφείλεται τόσο στις αργίες του Πάσχα άνω της 1 εβδομάδας, με 1η επίπτωση ότι ο χρόνος που απομένει είναι εξαιρετικά περιορισμένος να προλάβουν σωστά τους καθαρισμούς, ιδίως για τους πολίτες που διαθέτουν περιουσιακά στοιχεία μακριά από τον τόπο κατοικίας τους. Μάλιστα τίθεται πρώτο σοβαρό ζήτημα εάν ήδη έχουν ενημερωθεί επαρκώς και εγκαίρως από τους Δήμους οι υπόχρεοι και με σύγχρονα μέσα (όπως εμαιλ, sms) και όχι τις κλασικές απαρχαιωμένες επιστολές που συνηθίζουν για πολλά χρόνια να στέλνουν οι Δήμοι σε λάθος διευθύνσεις. Η πλατφόρμα που το 2024 ξεκίνησε με συμμετοχή 1 εκ πολιτών, μετά όμως από επέκταση του χρόνου υποβολής μέχρι 15 Ιουλίου προσφέρει τα δεδομένα επικοινωνίας.
Μια 2η σημαντική επίπτωση είναι ότι σε αυτές τις συνθήκες, η μεγάλη ζήτηση που προκύπτει από την ασφυκτική προθεσμία οδηγεί τους ιδιοκτήτες είτε στο να μην μπορούν να βρουν συνεργείο για τον έγκαιρο καθαρισμό των οικοπέδων τους, είτε να αναγκάζονται να πληρώνουν υπερβολικά ποσά για τις υπηρεσίες καθαρισμού των οικοπέδων. Όταν οι υπόχρεοι είναι άνω του 1 εκατομμυρίου και η προσφορά περιορισμένη μοιραία οι τιμές υπηρεσίας καθαρισμού εκτοξεύονται και είναι ανέφικτο να προλάβουν τους καθαρισμούς σε 20 ημέρες. Η επέκταση του χρονοδιαγράμματος κατά τουλάχιστον 1,5 μήνα θα βελτιώσει αυτές τις επιπτώσεις.
Επίσης το πρόστιμο για την μη υποβολή ηλεκτρονικής δήλωσης σε περίπτωση που ο υπόχρεος έχει καθαρίσει και επιτελέσει τον καθαρισμό είναι υπερβολικό και πρέπει να μειωθεί κατά τουλάχιστον 50%.
Τέλος μια ακόμη ευρύτερη επίπτωση αφορά στην ευθύνη για την παραλαβή και διαχείριση της βιομάζας από τους καθαρισμούς οικοπέδων, που οι Δήμοι έχουν την αποκλειστική αρμοδιότητα και ευθύνη και δεν έχουν τις δυνάμεις να την υλοποιήσουν εγκαίρως με αποτέλεσμα την επιβάρυνση του περιβάλλοντος και των γειτονιών.
Είναι προφανές ότι για την επιτυχημένη υλοποίηση της σημαντικής διαδικασίας από εκατ. Υπόχρεους απαιτούνται άμεσα αλλαγές με πρώτη την επέκταση του χρονοδιαγράμματος ώστε να δοθεί η δυνατότητα για έγκαιρη υλοποίηση των καθαρισμών σε προσιτό κόστος και αμοιβές. Τρανό παράδειγμα το 2024, που η παράταση, που δόθηκε μέχρι 15 Ιουλίου, οδήγησε κοντά σε 1 εκ πολίτες στον καθαρισμό και δήλωση στην πλατφόρμα σε μια συγκλονιστική υλοποίηση. Η Πολιτεία προτού βάλλει πρόστιμα οφείλει να υποστηρίζει και να μην ταλαιπωρεί τους πολίτες, είναι μια 1η κοινωνική πασιφανής απαίτηση που εκφράζει την απλή λογική που δυστυχώς σήμερα ακόμη είναι ζητούμενο!